kur'an mealleri ne demek?

Meal Arapça kökenli bir kelimedir, "meydana gelen netice", "mana", "anlam", "sonuç" anlamlarına gelir.¹ Kur’an mealleri Kur'an'ı oluşturan sure ve ayetlerin tümünün Arapça dışında bir dile yazarın anladığı mana üzerinden aktarımıdır ve bu açıdan tercüme'den farklıdır. Türkçe meallere ana metinde yer almayan eklemeler (sıklıkla parantez içerisinde) yapılır ve bu eklemelerin esas metinde bulunmadığını okuyucunun anlaması beklenir. Ancak bunun genel kural olmadığı da bilinmelidir.

Meal, yazarın kastettiği düşünülen anlam üzerinden yapılan bir çeviri işlemidir ve anlam çeviri yapanın bilgi birikimi veya tercihleri ile de ilgilidir. Mealen sözü dini kullanımda "yani demek istiyor ki..." gibi bir anlama gelir ve asli metne mutlak sadakati dışlayan bir çalışmadır. Dini literatürde, hadis ve Kur'an tercümelerinde sıklıkla başvurulan bir yöntemdir.

Kur'an dilinin yer yer arkaik bir dil olması, coğrafya ve bölgenin dönemsel antropolojik verileri bilinmeden ve bitki-hayvan yayılımı hakkında ön bilgiye sahip olunmadan yapılan keyfi tercümeler, mütercimleri Vakıa 28-29 da cennette inananlara vadedilenlerde geçen sdr'i kiraz, tlh' harflerini muz olarak çevirmeye kadar götürmüştür. Tercümelerde verilen anlamlar yabancı dillerde de tamamen tutarsız ve birbirleri ile uyumsuzdur.²³ Oysaki doğal kaynak olarak bir uzakdoğu Asya meyvesi olan muz İslami metinlerde 9. yy.dan itibaren görülmeye başlanıyor.⁴

Orijinal metne sadık kalmadan yapılan meal çalışmalarının bir diğer sebebi orijinal metinde geçen ifadelerin meal yazarı tarafından kabul edilemez bulunmasıdır. Bunun örneğine "O gün يُكْشَفُ عَنْ سَاقٍ ; bacak açılır ve secdeye çağrılırlar ama güç yetiremezler" (Kalem 42.) ayetinin tercümesinde rastlanabilir. Mealcilerin “paçaların tutuştuğu” şeklinde çevirdiği ifade, bir hadisle birlikte eski tanrı heykelleri gözden geçirildiğinde daha anlamlı hale gelmektedir. Çünkü bu yapılarda, sağ ayağı önde ve bir baldırı açık olan heykel, bu heykelin bir tanrı heykeli olduğunun kanıtı olarak yorumlanmaktadır.⁵⁶ Yazar bacak açılır ifadesini paçaların tutuşması olarak çevirmeyi tercih etmiştir. (Ayrıca bkn; İbrahimî dinlerde Tanrı)

Meal çalışmalarını günümüzde Namaz, oruç tesettür gibi Müslüman davranışları açısından önemli hale getiren bir konu, ayetlerin yazıldığı dönemde ifade ettikleri anlamların, daha sonra geliştirilen fıkıh mezhepleri çerçevesinde yeniden şekillendirilmiş olmasıdır. Kendilerine Kur'an Müslümanları adını veren dini gruplar kur'anın bu şekilde yapılmış olan tercümelerini şiddetle reddederler. Bu guruplara göre örtünme ve ibadetlerle ilgili tavsiyeler, mealler ve hadislerle ağırlaştırılan dini yükümlülüklere dönüşmüşlerdir.

Tarihçe

Kur'an yazılırken, yakın ulus/kâvimlere tebliğ amaçlı olarak çeviriler hazırlanıyor ve elçiler gönderiliyordu. Aynı zamanda değişik dillere sahip uluslar Müslüman olduklarında Kur'anı kendi dillerine çeviriyordu. Örneğin İranlı Selman Kur'an'ı Farsçaya çevirmişti. İlk tercümeler Farsça ve Türkçe dillerindeydi. Batı'da Latince olarak tercümenin tarihi 1143'tür. Bu tercüme 1543'te basılmıştır.

Günümüze ulaşan en eski elyazması Türkçe meâl Şirazlı Hacı Devletşah oğlu Muhammed'in istinsah ettiği (1333) meâlidir ve Türk-İslam Eserleri Müzesi'ndedir. Süleymaniye Kütüphanesi'ndeki bir nüsha Harezm Türkçesinde yapılmıştır.

Günümüzde meal çalışmaları bilimsel veya toplumsal anlayışın gelişme ve değişmesi paralelinde de değişikliklere uğramaktadır. Örneğin suresi meallerinde Alak kelimesi ile ilgili olarak verilen mealler. Eski meallerde kan pıhtısı olarak verilen bu kelime insanın gelişim aşamalarından birisinin kan pıhtısı olmadığı bilgisi ile birlikte değişime uğramış ve kelimeye tefsir ve meallerde embriyonun rahim duvarına tutunması ile bağlantılı mucizevi atıflar da yapılmak suretiyle embriyo veya "asılıp tutulan şey" anlamları verilmiştir.⁷

Yine suresine ismini veren Tarık kelimesi geleneksel anlamıyla göre halk arasında Zühre, çoban yıldızı, sabah veya akşam yıldızı olarak da bilinen venüstür. Bazıları ise bu kelimeye mucizevi bir anlam yüklemiş ve onun radyoteleskopların icadı ile 1960'larda keşfedilen nötron yıldızlarını (pulsar) anlattığını ileri sürmüşler ve o şekilde tercüme etmişlerdir.⁸

Mütercim

Kur'an meâli yazarlarına mütercim adı verilir.

Kur'an’daki âyetlerin bir kısmı anlamı açık, hüküm ihtivâ eden âyetler olmakla beraber, bazı âyetler ise yoruma açık âyetlerdir. Bu Âl-i İmrân Sûresi’nin yedinci âyetinde belirtilmektedir.

Kur'ân meâl veya tercümelerini hazırlayanların belirli dini kaygılardan uzak şekilde, sadece sosyal bilimlerin ve din bilimlerinin ışığında, filoloji, antropoloji, dinler tarihi, mitoloji gibi donanımlara sahip olarak tercüme yapmaları Kur'an’ın anlaşılması konusuna objektif katkılar sunması açısından değerli bilgiler sunabilir.

Tercüme, tefsir ve meal

Tercüme bir metnin hiçbir yorum katmadan diğer dile aktarılmasıdır. Kur'an'ın tercüme edilebilir olup olmadığı uzun tartışmaların konusu olmuştur. Uygulamada ise meal denilen yarı tercüme anlatımlar tercih edilmiştir. Meâl Kur'an ayetlerinin yorumlu tercümesi, tefsir ise ayrıntılı açıklamasıdır. Meal yazarları, birebir tercümedeki metne cümlelerdeki anlatım bozukluklarının giderilmesi, kapalı anlatımlar, cümle düşüklükleri, kelimelerin tam karşılığının meal yapılan dilde bulunmaması, birebir tercümenin sakıncalı bulunması veya kendi anlayışını (mezhep, tarikat, cemaat) dikte etmek, cemaat liderini Mesih veya Mehdi ilan etmek gibi amaçlarla etimolojik anlam kaydırma, ekleme veya öne çıkartma gibi uygulamalar yapar ve yalın tercümeden kaçınırlar. Bu çalışmalarda çok sayıda bir diğerinin anlayışını suçlayan yaklaşımlar görmek olasıdır.⁹¹⁰¹¹ Bu çerçevede anlayış ve uygulamalardaki farklılaşmaların dini metinlere, ayrıca şeriat uygulamalarına; abdest, namaz, tesettür, mut'a, hac vb. ibadetlere yansıdığı görülmektedir. Günümüzde ise Kur'andan bilim ve bilimsel mucizeler türetmek amacıyla benzer uygulamaların yapıldığı sıklıkla ileri sürülmektedir.¹²

Türkiye’de basılan meâllerin birçoğunda sayfa orta alanı Arapça metin, sayfa kenarları ise sırası ile Arapça metnin okunuşu ve hemen altında anlamı şeklindedir.

Tefsirlerde ise ayetlerin tek veya grup olarak meallerinin sonuna eklenen açıklama bölümleri bulunur.

Kur'an meallerinde günümüzde orijinal metnin yanında Türkçe metin verilir. Bazıları kelime kelime çeviri yapmakta, bazıları nüzul sebepleri ve tarihsel bilgileri sunmaktadır. Bir kısmı güncel fıkhi ve siyasi meseleleri dipnotlarla vermekte, bir kısmı şiir söyleyişiyle sunmaktadır. Meallerin dili 1900'lerden beri değişen Türkçeye paralel olarak değişmiştir.

Türkçe meâller

Matbû meallerin bazıları sadece meâl, bazıları ise meâl ve tefsirdir.

Mütercim	Meal adı	Yayınevi	Yayın yılı
A. Adnan Sütmen	Kur'ân-ı Kerîm'in Meâlen Manzum Açıklaması		1984
Abdülbaki Gölpınarlı	Kur'ân-ı Kerîm'in Anlamı		1955
Abdullah Âtıf Tüzüner	Kur'ân-ı Kerîm ve Türkçe Meâli		1970
Abdullah Aydın	Kur'ân-ı Kerîm ve Meâl-i Celîlesi		1979
Abdurrahman Abdullahoğlu	Âyetlerin iniş sırasına göre meâl	Ozan Yayıncılk
Adem Uğur	Kur'ân Meâli
Ahmed Davudoğlu	Kur'ân Meâli
Ahmet Ağırakca – Beşir Eryarsoy	Kur'ân Meâli	Buruç Yayınları	1995-1999
Ahmet Ağırakca – Beşir Eryarsoy	Nüzul Sebepli Kur'ân Meâli	Fikir Yayınları
Ahmet Okutan	Kur'ân-ı Kerîm'in konularına göre ayrılmış Türkçe anlamı		1967
Ahmet Tekin	Kur'ân'ı Anlamaya Doğru -Tefsîrî Meâl-	Kelam Yayınları
Ali Bulaç	Kur'ân-ı Kerîm'in Türkçe anlamı	Çıra Yayınları	1983
Ali Fikri Yavuz	Kur'ân-ı Kerîm ve Meâli Âlîsi		1967
Ali Özek-Hayreddin Karaman vd.	Kur'ân-ı Kerîm Meâli		1982
Ali Rızâ Sağman	Lafzen ve Meâlen Kur'ân-ı Kerîm'in Tercemesi		1980
Ali Ünal	Kur'ân-ı Kerîm ve Meâli	Define Yayınları
Bekir Sadak	Ahmet Hulusi Kur'ân-ı Kerîm Meâli	Çaprı Yayınları	1998
Besim Atalay	Kur'ân-ı Kerîm Meâli		1962
Cemil Said	Kur'ân-ı Kerîm Tercemesi		1924
Diyanet İşleri Başkanlığı	Diyanet İşleri Meâli	Diyanet İşleri Başkanlığı	1990
Diyanet Vakfı	Kur'ân-ı Kerîm Meâli	Diyanet Vakfı	1993
Edip Yüksel	Mesaj: Kur'ân Çevirisi	Ozan Yayıncılk	2000
Erhan Aktaş	Kerim Kur'an		201513
Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır	Hak Dini Kur'an Dili		1935
Enver Baytan	Kur'ân-ı Kerîm ve Türkçe Meâl-i Âlîsi		1987
Hacı Murad Sertoğlu	İslâm'ın mukaddes kitabı Kur'ân-ı Kerîm'in Türkçe tercüme ve tefsîri		1955
Hakkı Yılmaz	Nüzul Sırasına Göre Necm, Necm Kur'ân'ın Türkçe Meâli	İşaret Yayınları
Halil Uysal	Kelime Meâli	Kitap Kent
Hamdi Döndüren	Kur'ân-ı Kerîm Evrensel Çağrı / Yüce Meâl ve Tefsiri	Çelik Yayınevi
Hasan Basri Çantay	Kur'ân-ı Kerîm ve Meâl-i Kerîm		1952
Hasan Tahsin Feyizli	Feyzü'l Furkan Kur'ân	Server İletişim Yayınları
Hikmet Taşkın	Kur'ân bize ne diyor?	Madve Yayınları	1989
Hüseyin Atay-Yaşar Kutluay	Kur'ân-ı Kerîm ve Türkçe anlamı	Diyanet İşleri Başkanlığı	1961
İmam İskender Ali Mihr 14	Kelime Kelime Kur'ân Meâli	Mihr Yayınları	2000
İsmâil Hakkı Baltacıoğlu	Kur'ân Meâli		1957
İsmâil Kazdal	Kur'ân-ı Kerîm'in Türkçe Meâli	Erguvan Yayınevi
Mahmud Ustaosmanoglu	Kur'ân-i Mecid ve Meâl Tefsir Alisi	Ahiska Yayinevi
Mahmut Kısa 15	Kısa Açıklamalı Kur'ân-ı Kerîm Meali	Armağan Kitaplar	2009
Mahmut Toptaş	Kur'ân-ı Kerîm ve Meâli	Cantaş Yayıncılık
Mehmet Zeki Duman, Prof.Dr.	Beyanu'l Hak - Kur'ân-ı Kerîm'in Nüzul Sırasına Göre Tefsiri	Fecr Yayınevi	2006
Mevdûdî	Mevdûdî Meâli	İnkılâp Yayınları
Muhammed Esed	Muhammed Esed Meâli	İşaret Yayınları
Muhammed Fuad Abdulbâkî	El-Mu'cem El-Mufehres li Elfaz El-Kur'an El-Kerîm		1938
Muhammed Hamidullah	Kitâb-ul Azîz	Beyan Yayınları
Murtaza Turabi	Kur'ân-ı Kerîm Meâli	Kevser Yayınları
Mustafa Cemil Kılıç	Anlamak İçin Türkçe Kur'ân	Kamer Yayınları
Mustafa İslamoğlu	Hayat Kitâbı Kur'ân, Gerekçeli Meâl-Tefsir	Düşün Yayınları	2011
Prof. Dr. Mustafa Öztürk	Kur'ân-ı Kerîm Meâli & Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri	Düşün Yayınları	2012
Mustafa Varlı	Kur'ân-ı Kerîm'in Açıklamalı Türkçe Anlatımı	Esma Yayınları
Mustafa Yıldız	Son Mesaj Kur'ân-ı Kerîm ve Gerekçeli Türkçe Meâli	Çıra Yayınları
Osman Nebioğlu	Türkçe Kur'ân-ı Kerîm		1957
Ömer Feyzi Mardin	Kur'ân-ı Kerîm tefsirli ve fihristli		1950
Ömer Rızâ Doğrul	Tanrı Buyruğu		1934, 1980
Prof. Dr. Ömer Özsoy – Prof. Dr. İlhâmi Güler	Konularına Göre Kur'ân Meâli	Fecr Yayınları
Recep İhsan Eliaçık	Yaşayan Kur'an Türkçe Meâl	İnşa Yayınları	2006
Sadık Türkmen	İniş Sırasına Göre Kur'ân; Akıl ve Bilim Işığında Türkçe Çeviri.	Sadık Türkmen Yayınları	2006, 2009, 2010
Sadi Irmak	Kutsal Kur'ân Türkçe Meâli		1962
Suat Yıldırım	Kur'ân-ı Kerîm Meâli	Define Yayınları	1998
Süleyman Ateş	Kur'ân-ı Kerîm Meâli	Yeni Ufuk Yay.	1975
Şaban Piriş	Kur'ân-ı Kerîm Türkçe Anlamı	Arz Yayınları
Talat Koçyiğit	Kur'ân-ı Kerîm Meâli	Hüner Yayınevi	2004
Yaşar Nuri Öztürk	Türkçe Kur'an çevirisi	Sesli
Ziyâ Kazıcı-Necip Taylan	Kur'ân-ı Kerîm Meâli	Çağrı Yayınları	1977

Diğer dillerdeki meâller

Kaynakça

• Diyanet İşleri Başkanlığı
• Kur’ân Mealleri Araştırmaları - 27 farklı meâl
• Mekteb-i Suffa

Orijinal kaynak: kur'an mealleri. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩

3. http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:ppZqJWw-htoJ:islamicstudies.info/reference.php%3Fsura%3D56%26verse%3D27-38+&cd=27&hl=tr&ct=clnk&gl=tr ↩

4. (pp. 368-370 (Article XLVIII) ↩

5. ↩
6. ↩
7. ↩
8. ↩
9. ↩
10. ↩
11. ↩
12. ↩

13. https://youtu.be/QsJaWY9HmXk ↩

14. ↩
15. ↩

Kategoriler